W związku z art. 61 ustawy prawo upadłościowe z chwilą ogłoszenia upadłości przez sąd, majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli. Oznacza to, że majątek ten nie służy już dłużnikowi, lecz jego wierzycielom. Ponadto, ogłoszenie upadłości rodzi określone skutki względem np. zawartych umów, kwestii związanych ze spadkiem, czy małżeńskich stosunków majątkowych. 

Skutki ogłoszenia upadłości - masa upadłości

Powstanie masy upadłości przyjmuje się na godzinę 0:00 dnia, w którym sąd ogłosił upadłość. Od tego momentu majątek osoby upadłej staje się masą upadłości i zalicza się do niej aktywa posiadane w dniu ogłoszenia upadłości, a także te, które zostały nabyte w trakcie trwania postępowania upadłościowego. Aktywami są te składniki, które mają charakter majątkowy i mogą zostać spieniężone, np. udziały w spółce, a także posiadane ruchomości i nieruchomości.

Z chwilą, gdy powstaje masa upadłości, osoba upadła powinna wskazać i przekazać syndykowi cały swój majątek (jeżeli jest w jego posiadaniu), ponieważ traci możliwość do korzystania z niego.

Do masy upadłości, oprócz praw o charakterze osobistym (np. prawo do alimentów), nie zalicza się m.in.:

• przedmiotów urządzenia domowego, które są niezbędne do codziennego funkcjonowania, pościeli, bielizny, ubrań codziennych oraz tych służących wykonywaniu zawodu lub pełnienia służby;
• zapasów żywności i opału niezbędnych dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
• jednej krowy lub dwóch kóz albo trzech owiec potrzebnych do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
• narzędzi i innych przedmiotów niezbędnych do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowców niezbędnych dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem pojazdów mechanicznych;
• pieniędzy w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty;
• przedmiotów niezbędnych do nauki, papierów osobistych, odznaczeń i przedmiotów służących wykonywaniu praktyk religijnych oraz przedmiotów codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej swojej wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
• przedmiotów niezbędnych ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członka jego rodziny;
• sum i świadczeń w naturze wyasygnowanych na pokrycie wydatków lub wyjazdów służbowych oraz sum i świadczeń w naturze już wypłaconych lub wydanych;
• sum przyznanych przez Skarb Państwa (np. stypendia);
• świadczeń z pomocy społecznej;
• wynagrodzenia za pracę w części niepodlegającej zajęciu - do masy upadłości wchodzi połowa wynagrodzenia, aczkolwiek upadłemu musi zostać kwota równa minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.

Skutki ogłoszenia upadłości - spadek

Niezależnie od tytułu powołania upadłego do spadku, obojętnie czy mówimy o dziedziczeniu ustawowym, czy o testamencie, spadek ten wchodzi do masy upadłości, jeżeli został otwarty po ogłoszeniu upadłości. Tym samym uważa się, że spadek zostaje przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, co z kolei oznacza, że odpowiedzialność za długi spadkowe zostaje ograniczona do wysokości spadku. Należy również pamiętać o tym, że oświadczenie osoby upadłej o odrzuceniu spadku pozostaje bezskuteczne.

Do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza dochodzi również wtedy, gdy otwarcie spadku miało miejsce przed dniem ogłoszenia upadłości, ale do tego dnia nie minął jeszcze termin na ewentualne odrzucenie lub przyjęcie spadku (6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o spadku), a upadły stosownego oświadczenia nie złożył.

Po ogłoszeniu upadłości osoba upadła nie ma możliwości zawarcia umowy sprzedaży, darowizny, a także zamiany całości lub części spadku, ponieważ każda taka umowa pozostaje nieważna. 

Skutki ogłoszenia upadłości - umowy

Upadłość a umowa sprzedaży. Zgodnie z treścią art. 100 ustawy prawo upadłościowe, sprzedawca może żądać zwrotu rzeczy ruchomej wysłanej upadłemu bez otrzymania ceny, jeśli owa rzecz nie została objęta przed ogłoszeniem upadłości przez upadłego lub przez osobę upoważnioną przez niego do rozporządzania rzeczą. Prawo żądania zwrotu służy także komisantowi, który wysłał rzecz upadłemu. Ponadto, sprzedawca lub komisant powinien dokonać zwrotu poniesionych kosztów lub tych, które mają być poniesione, oraz otrzymanej zaliczki. Syndyk może jednak rzecz zatrzymać, jeżeli zapłaci lub zabezpieczy należną od upadłego cenę i koszty. Syndyk ze swojego prawa może skorzystać w ciągu miesiąca od dnia żądania zwrotu.

Upadłość a umowa pożyczki. Zgodnie z treścią art. 105 ustawy prawo upadłościowe, jeżeli jedna ze stron umowy ogłasza upadłość, to umowa wygasa, gdy nie została wykonana. Jeśli umowa została wykonana w części, to wygasa w części niewykonanej.

Upadłość a umowa kredytu. Zgodnie z treścią art. 111 ustawy prawo upadłościowe, jeżeli jedna ze stron umowy ogłasza upadłość, to umowa wygasa, jeżeli przed tym terminem kredytodawca nie przekazał środków do dyspozycji upadłego. Jeżeli część środków została oddana przed dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo do żądania wypłaty części nieprzekazanej.

Upadłość a umowa rachunku bankowego. Upadłość nie ma wpływu na umowy rachunku bankowego, papierów wartościowych lub prowadzenia rachunku zbiorczego upadłego. Syndyk ma jednak możliwość powyższe umowy wypowiedzieć.

Upadłość a umowa zlecenia i komisu. Umowy zlecenia lub komisu, których zleceniodawcą lub komitentem jest osoba upadła, wygasają z dniem ogłoszenia upadłości. Jeżeli wskutek wygaśnięcia powyższych umów powstała wierzytelność, to może być ona dochodzona w postępowaniu upadłościowym. Od umów zawartych, w których przyjmującym zlecenie lub komisantem jest osoba upadła, odstępuje się bez odszkodowania z dniem ogłoszenia upadłości.

Upadłość a umowa przechowania. Z uwagi na art. 113 ustawy prawo upadłościowe, wraz z ogłoszeniem upadłości umowy przechowania i o udostępnienie skrytek sejfowych wygasają z dniem ogłoszenia upadłości. Przedmioty przechowane w skrytkach powinny zostać wydane w ciągu trzech miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości przez sąd.

Upadłość a umowa najmu lub dzierżawy nieruchomości, której upadły jest właścicielem. Umowa taka jest wiążąca, jeżeli przed ogłoszeniem upadłości przez sąd nieruchomość została wydana najemcy lub dzierżawcy. Jeżeli zawarta umowa utrudnia spieniężenie nieruchomości lub czynsz jest zaniżony, to syndyk może ją wypowiedzieć nawet wtedy, gdy jest to niedopuszczalne. Wypowiedzenie umowy winno nastąpić z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. By do wypowiedzenia doszło, niezbędne jest postanowienie sędziego-komisarza. Z uwagi na przedwczesne rozwiązanie umowy, drugiej stronie przysługuje możliwość wystąpienia z odszkodowaniem i przystąpienia do listy wierzycieli w postępowaniu upadłościowym.

Upadłość a umowa najmu lub dzierżawy nieruchomości, której upadły jest najemcą lub dzierżawcą. Każda ze stron może od umowy odstąpić, jeżeli nieruchomość w dniu ogłoszenia upadłości nie została jeszcze wydana osobie upadłej. W konsekwencji należy złożyć oświadczenie o odstąpieniu w terminie dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości. Jeśli przedmiot umowy został wydany, to syndyk może taką umowę wypowiedzieć nawet wtedy, gdy jest to niedopuszczalne. Zgoda sędziego-komisarza nie jest wymagana, a wypowiedzenie następuje przy zachowaniu terminów ustawowych, chyba że terminy zawarte w umowie są krótsze. Wypowiedzenie umowy nie jest jednak możliwe przed upływem terminu, za który upadły uiścił już opłatę. Wyjątkiem jest sytuacja, w której koszty najmu lub dzierżawy znacznie obciążają masę upadłości.

W kolejnych wpisach na blogu naszej kancelarii znajdziecie Państwo informacje na temat skutków upadłości w stosunku do ustrojów majątkowych małżonków, czynności prawnych osoby ogłaszającej upadłość konsumencką, a także w stosunku do postępowań egzekucyjnych, czy sądowych i administracyjnych. Zapraszamy do śledzenia!

Chcesz porozmawiać z prawnikiem?

Napisz na nasz adres email Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub zadzwoń pod numer 58 380 26 56